Trong các công ty tư vấn điện, thiết kế điện, nhà máy điện, tập đoàn EPC hoặc công ty xây dựng hạ tầng điện lực, kỹ năng thiết kế hệ thống điện không đơn thuần là hiểu lý thuyết — mà là khả năng thực thi từ bản vẽ, tính toán đến nghiệm thu. Khi một kỹ sư được nhận là “nắm vững kỹ năng thiết kế điện”, điều đó nghĩa là anh ta (hoặc cô ta) đã thể hiện năng lực chuyển đổi yêu cầu dự án → bản thiết kế thực thi → kết quả hoàn thiện tại công trường theo tiêu chuẩn kỹ thuật.
Hiện tượng phổ biến là trong tuyển dụng, các công ty lớn dùng các điều kiện rất cụ thể để khai thác mức độ “nắm” này — chẳng hạn yêu cầu “ứng viên phải có kinh nghiệm chọn dây dẫn, tính dòng ngắn mạch, phối hợp bảo vệ, sử dụng ETAP/DIgSILENT, hiểu tiêu chuẩn TCVN/IEC”.
Xem thêm
Công suất ngắn mạch là gì, nó quan trọng khi tính ngắn mạch như thế nào?
Vì sao A-FLR rất quan trọng đối với người vận hành tủ trung thế
Các yếu tố gây suy giảm pin năng lượng mặt trời và giải pháp
Năm khí tượng điển hình là gì tầm quan trọng của nó
Khi nhân viên thực sự đáp ứng được các yêu cầu này, công ty đạt hai kết quả rất quan trọng: chất lượng thiết kế cao, ít sai sót hiện trường, và chi phí sửa chữa/điều chỉnh thấp. Bài viết này sẽ phân tích cách các công ty hàng đầu đánh giá năng lực đó — tức là làm thế nào họ nhìn xem nhân viên “nắm” kỹ năng như thế nào — từ khái niệm đến minh họa thực tiễn.
Khái niệm về “nắm vững kỹ năng thiết kế điện” và các dấu hiệu nhận biết
nắm vững kỹ năng thiết kế điện” trong môi trường công nghiệp thường biểu hiện qua các yêu cầu tuyển dụng cụ thể như: “tự thực hiện tính toán dòng ngắn mạch, chọn thiết bị đóng cắt, phối hợp bảo vệ, vẽ bản vẽ điện chi tiết, kiểm tra sụt áp”, “sử dụng phần mềm ETAP / SKM / DIgSILENT”, “thiết kế tuân tiêu chuẩn quốc gia / quốc tế (IEC, TCVN)” v.v. Những cụm từ này không chỉ mang tính hình thức — chúng là cách công ty “đo” xem bạn đã thực sự áp dụng kỹ năng vào dự án thực hay chưa.
Ý nghĩa của việc “nắm vững” không dừng ở mức hiểu lý thuyết, mà ở khả năng áp dụng đúng và hiệu quả. Khi thiết kế điện được thực hiện chính xác, hệ thống khi đưa vào vận hành sẽ ít lỗi, giảm thời gian sửa chữa, và bảo đảm an toàn.
Ngược lại, nếu chỉ biết lý thuyết mà không biết tính toán chính xác hoặc không hiểu tiêu chuẩn cách điện, dễ dẫn đến sai sót nghiêm trọng như điện áp rơi vượt ngưỡng, thiết bị đóng cắt không chịu được dòng ngắn mạch, cách điện không đúng khoảng cách, hoặc bảo vệ không phối hợp — những điều này ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn và chi phí.
Cách các công ty đánh giá mức độ “nắm vững” qua hồ sơ & phỏng vấn
Trước hết, trong phần yêu cầu công việc (job description), công ty sẽ liệt các năng lực phải có — không phải là “hiểu”, mà là “thực hiện / chịu trách nhiệm”. Ví dụ các JD nghề kỹ sư thiết kế điện tại Việt Nam thường yêu “thực hiện thiết kế bản vẽ điện, lựa chọn dây dẫn, thiết bị đóng cắt, tính toán ngắn mạch, sụt áp, phối hợp bảo vệ, hoàn thiện hồ sơ bản vẽ thi công”.
Khi ứng viên gửi CV / portfolio kỹ thuật, các công ty hàng đầu thường đòi kèm theo file tính toán, bản vẽ thực tế, nhật ký thi công hoặc biên bản nghiệm thu. Nếu bạn chỉ ghi “biết ETAP” hay “hiểu tính sụt áp”, nhưng không có ví dụ thực tế, bạn dễ bị đánh giá thuộc nhóm “kiến thức lý thuyết, chưa áp dụng được”.
Trong phỏng vấn kỹ thuật, những công ty giỏi sẽ đưa ra bài toán thực tế nhỏ (case study) cho bạn giải nhanh: “Cho một tải 100 A từ trạm đến phân phối cách 150 m, điện áp 380 V, hệ số công suất 0,85, sụt áp tối đa 3 %.
Bạn chọn dây dẫn nào?” — bạn phải tính nhanh sụt áp, chọn tiết diện dây, so sánh với bảng mang dòng, và giải thích lý do chọn. Hoặc “tính dòng ngắn mạch tại trạm, chọn máy cắt phù hợp với dư độ an toàn”. Qua câu này, người phỏng vấn đánh giá bạn không chỉ hiểu lý thuyết mà biết cách ứng dụng.
Một cách nữa, đôi khi công ty cho bài kiểm tra CAD / vẽ sơ đồ nhỏ: bạn sẽ được giao một sơ đồ một dòng hoặc sơ đồ mạch và cần sửa lỗi hoặc hoàn thiện với khoảng cách cách điện, ký hiệu đúng. Nếu bạn quen vẽ sơ đồ điện chi tiết, các symbol, ghi chú, cách nối dây, thì nhà tuyển dụng sẽ dễ nhận diện bạn “nắm kỹ năng bản vẽ”.
Ngoài ra, công ty có thể yêu cầu bạn mô tả dự án đã làm: “Trong dự án X, bạn đã tự tính sụt áp, chọn dây dẫn ra sao? Khi thi công có vướng gì, bạn xử lý thế nào?” Lúc này, người phỏng vấn nghe cách bạn giải quyết tình huống thực tế để đánh giá mức độ nắm kiến thức thiết kế điện.
Cuối cùng, với các vai trò cao hơn, việc bạn dẫn dắt người khác (mentor junior), review bản vẽ của người khác, ký duyệt thiết kế cũng là cách công ty kiểm tra bạn đã “nắm vững” hay chưa.
Tiêu chuẩn quốc tế & quy định được dùng để đánh thước năng lực
Các công ty hàng đầu không chấp nhận chỉ “thiết kế theo cảm tính” mà yêu tuân chuẩn. Ví dụ, tiêu chuẩn IEC 60204-1 quy định yêu cầu an toàn thiết bị điện máy (bonding, bảo vệ, kiểm tra quá dòng, cách điện) thường được dùng trong thiết kế thực tế.
Khi bạn nắm chuẩn IEC 60204-1 và vận dụng nó trong thiết kế tủ điện, sẽ thể hiện bạn không chỉ làm bản vẽ mà làm bản vẽ “đúng tiêu chuẩn”. Trong các trạm điện, tiêu chuẩn IEEE 693 về thiết kế chống động đất cho trạm (seismic design of substations) cũng là yêu cầu nếu công ty thực hiện dự án vùng động đất.
Nếu bạn nêu được kinh nghiệm thiết kế trạm chịu lực động đất theo IEEE 693, đó là dấu hiệu bạn đã nắm kiến thức chuyên sâu.Với các hệ thống có yêu cầu an toàn chức năng (safety), kiến thức về IEC 61508 (functional safety) là điểm cộng nếu công ty làm trong ngành luyện hóa, dầu khí, tự động hóa.
Nhân viên nào nắm được cách áp dụng vòng đời an toàn, xem xét rủi ro, lựa chọn cấu trúc hệ thống SIL, sẽ được công ty đánh giá mức chuyên gia hơn là kỹ sư bình thường.
Kết quả khi nhân viên thực sự “nắm vững” kỹ năng
Khi một kỹ sư thiết kế điện được công nhận là “nắm vững”, công ty hưởng lợi rõ rệt: hồ sơ thiết kế ít sai sót, giảm thời gian sửa bản vẽ, giảm chi phí thay đổi trên công trường, thời gian nghiệm thu nhanh hơn. Hệ thống điện khi đưa vào vận hành ổn định, ít hỏng hóc, an toàn và hiệu quả năng lượng tốt hơn. Nhân viên cũng có thể tự chủ trong công việc, ít cần giám sát chi tiết từ cấp trên, và có thể mentor cho người mới — điều mà nhiều công ty yêu cầu mạnh ở vai trò senior.
Với ứng viên, nếu bạn hiểu cách công ty “đánh giá” như trên và chuẩn bị portfolio + ví dụ kỹ thuật thực tế, bạn sẽ nổi trội hơn các ứng viên chỉ có “biết lý thuyết”.