Bảo trì điện là công việc bao gồm việc kiểm tra, đánh giá, sửa chữa và duy trì hệ thống thiết bị điện nhằm đảm bảo hoạt động hiệu quả, ổn định, an toàn và hạn chế tối đa sự cố điện.
Trong ngành điện, bảo trì được phân chia rõ ràng thành các phương pháp khác nhau như bảo trì phòng ngừa (Preventive Maintenance – PM), bảo trì tiên đoán (Predictive Maintenance), bảo trì hiệu chỉnh (Corrective Maintenance) và bảo trì định kỳ (Scheduled Maintenance). Trong đó, bảo trì phòng ngừa (PM) là một phương pháp quan trọng, được thực hiện định kỳ theo kế hoạch và không phụ thuộc vào tình trạng hiện tại của thiết bị.
Xem thêm:
Bảo trì điện phòng ngừa
Bảo trì điện phòng ngừa (Preventive Maintenance – PM) là quá trình tiến hành kiểm tra, bảo dưỡng các thiết bị điện định kỳ theo lịch trình được lập sẵn, nhằm phát hiện và xử lý sớm các hiện tượng bất thường trước khi chúng phát triển thành sự cố nghiêm trọng.
Việc triển khai PM giúp hệ thống điện giảm thiểu rủi ro sự cố điện, nâng cao độ tin cậy và tuổi thọ thiết bị. Đồng thời, công tác bảo trì phòng ngừa cũng góp phần giảm chi phí sửa chữa đột xuất, hạn chế gián đoạn cung cấp điện, đảm bảo hiệu suất vận hành lưới điện tối ưu.
Hiện tượng thường gặp trong hệ thống điện bao gồm sự suy giảm cách điện, ăn mòn vật liệu, lão hóa thiết bị hoặc các dao động nhiệt độ, độ ẩm gây ảnh hưởng đến hoạt động ổn định. Việc tiến hành bảo trì điện phòng ngừa nhằm chủ động kiểm tra, đánh giá tình trạng các yếu tố này.
Ý nghĩa của bảo trì PM là loại bỏ các nguyên nhân tiềm ẩn gây ra sự cố điện bằng cách can thiệp sớm vào quá trình hao mòn và hư hỏng tự nhiên của các bộ phận thiết bị điện, từ đó hạn chế tối đa khả năng xảy ra sự cố.
Quy trình thực hiện bảo trì điện phòng ngừa
Quy trình thực hiện bảo trì phòng ngừa thường bắt đầu từ việc lập kế hoạch dựa trên đặc tính kỹ thuật của từng loại thiết bị điện. Tiếp theo, các kỹ thuật viên sẽ tiến hành kiểm tra trực quan, đo đạc các thông số vận hành như nhiệt độ, điện áp, dòng điện, điện trở cách điện và các thông số khác theo hướng dẫn từ các tiêu chuẩn hoặc tài liệu hướng dẫn của nhà sản xuất.
Sau khi thực hiện kiểm tra, dữ liệu được phân tích để xác định tình trạng thiết bị, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường. Khi các vấn đề tiềm ẩn được xác định, các kỹ thuật viên sẽ tiến hành sửa chữa hoặc thay thế bộ phận hư hỏng ngay trước khi xảy ra sự cố, đảm bảo hệ thống điện luôn duy trì trạng thái hoạt động tốt.
Theo các hướng dẫn và khuyến nghị từ NFPA 70B – 2019 và NETA 1997 tần suất kiểm tra tiêu chuẩn được đề xuất thường là 3 tháng đến 3 năm lần, nhằm đảm bảo tính liên tục cho hoạt động sản xuất và vận hành thiết bị.
Việc kiểm tra định kỳ hàng năm cho phép phát hiện kịp thời các dấu hiệu suy yếu về cơ, điện hay các bất thường trong quá trình sử dụng, từ đó giảm thiểu nguy cơ dừng máy đột ngột, cũng như hạn chế rủi ro an toàn cho người vận hành.
Tuy nhiên, trong những môi trường vận hành khắc nghiệt hơn, ví dụ như các khu vực có độ ẩm cao quanh năm, lượng mưa lớn, nhiệt độ thất thường hoặc nhiều yếu tố ăn mòn (ăn mòn hóa học, hơi mặn, bụi bẩn), tần suất kiểm tra cần được rút ngắn để phù hợp với thực tế.
Cụ thể, các tiêu chuẩn khuyến nghị rằng việc bảo trì và kiểm tra nên được thực hiện sáu tháng một lần đối với những nơi có điều kiện bất lợi, bởi sự tập trung của độ ẩm và tác động của mưa có thể đẩy nhanh quá trình ăn mòn, làm suy giảm tính cách điện và làm tăng nguy cơ chập cháy. Khoảng thời gian sáu tháng tạo điều kiện cho doanh nghiệp đánh giá cụ thể mức độ ảnh hưởng của môi trường đến hệ thống hoặc thiết bị, đồng thời kịp thời sửa chữa các hư hỏng nhỏ trước khi chúng tích tụ thành sự cố lớn.
Các tham số quan trọng trong bảo trì điện PM
-
Kiểm tra cơ khí: vỏ thiết bị, bản lề, bu-lông, tiếp điểm, cơ cấu đóng/cắt.
-
Đo điện trở cách điện: giữa các pha và xuống đất.
-
Thử thao tác máy cắt: đóng, cắt, kiểm tra liên động và relay.
-
Đo điện trở tiếp xúc: các điểm nối dòng lớn.
-
Camera nhiệt (IR scan): phát hiện điểm phát nhiệt bất thường.
-
Thử relay bảo vệ: kiểm tra dòng – thời gian, chức năng bảo vệ.
-
Kiểm tra tụ bù, chống sét, cầu chì.
-
Thử thiết bị phụ trợ: UPS, ATS, battery, quạt làm mát.
-
Vệ sinh bụi bẩn, bôi trơn cơ khí.
Bảo trì điện phòng ngừa đóng vai trò trọng yếu trong việc duy trì tính liên tục và ổn định của lưới điện. Lưới điện hiện đại phải đáp ứng yêu cầu cung cấp điện liên tục và ổn định, do đó việc phòng ngừa sự cố điện thông qua PM là yêu cầu không thể thiếu.
Một hệ thống bảo trì phòng ngừa hiệu quả sẽ giúp giảm thiểu rủi ro ngừng hoạt động bất ngờ, giảm thời gian gián đoạn dịch vụ điện và nâng cao độ an toàn cho người vận hành và khách hàng sử dụng điện. Đồng thời, việc thực hiện PM đúng quy trình cũng sẽ giúp kéo dài tuổi thọ thiết bị, tối ưu hóa chi phí đầu tư dài hạn và đảm bảo sự an toàn, hiệu quả của toàn bộ hệ thống điện.